Vechterweerd, parel in de kroon van Nederland

Voor Antje Kingma is Vechterweerd ‘thuis’. Er is geen plek op aarde waar ze liever zou wonen en recreëren. Ze kan het weten. Met haar ouders trok ze de wereld over. Van Suriname naar Lelystad. Maar uit het Vechtdal wil ze nooit meer weg. Natuurlijk vormt de geschiedenis je, niet alleen het nest waar je uit komt (haar vader was boerenzoon, moeder een domineesdochter), maar ook de plek waar je woont. Het gekke is, dat thuis voelen, dat heeft Antje na al die omzwervingen het meeste hier. In het voormalige ouderlijk huis in de Vechterweerd. Geef haar eens ongelijk. Bij wie dit gebied tussen Zwolle en Dalfsen bezoekt, gaat het hart sneller kloppen. Spreekwoordelijk dan, want hier onthaast je. De rivier, die meanderende Vecht die het leven hier al eeuwen bepaalt, ligt letterlijk op een steenworp afstand van Antje’s boerderij Boerhoes. Haar gasten (ze heeft onder andere een door fruitbomen en -struiken omzoomde minicamping) ervaren dat onthaasten ook. Dus komen ze vaak terug.

Vrije boeren

Antje is gastvrouw deze dag. Ambassadeur van haar thuis. ‘Dit was een stukje niemandsland, een uithoek’, verhaalt ze. ‘Hier woonden de vrije boeren, geen pachters. Ze leefden hun leven op vochtig, nat land – de Marshoek. De Vecht bepaalde hun bestaan voor het grootste deel. Iedere hoek werd anders uitgeslepen door het water. Hier was het water de baas.’ Dat water is getemd ooit. Het is immers lastig als die rivier maar zijn eigen weg kiest. Maar men is tot inkeer gekomen. De rivier heeft op delen weer vrij spel. De sluis, ook Vechterweerd geheten, is er nog. Met de in alle glorie herstelde, monumentale sluiswachterswoning die nu als bezoekerscentrum het verhaal vertelt van het leven in dit gebied. Van dat uitbundige natuurlijke leven, rijk aan vogels en vissen – winde, zeeforel - die via de naastgelegen vistrap ongehinderd van het Zwartewater naar Dalfsen kunnen. ‘We hebben hier natuurlijk ook ooievaars. Ze vliegen tot wel aan Utrecht toe om te eten, om vervolgens hier weer terug te keren.’

Knooppunt

De sluis is van 1910, de kraan die vroeger het complex bediende staat er nog, maar bedient nu alleen nog de vistrap. In de zomermaanden is het hier een komen en gaan van plezierboten, fietsers en wandelaars. Het is een knooppunt, zoals dat heet, vroeger gebruikt door enkel bewoners en marskramers. ‘En nu het op één na drukste fietspunt.’ Een knooppunt bovendien die – volgens Waterschap Drents Overijsselse Delta – als geen ander de identiteit van dit gebied weerspiegelt. ‘Het lijkt alsof hier de tijd heeft stilgestaan’, zegt Antje. ‘Kijk naar links, rechts, boven en onder – overal is natuur, overal is water. Dat water is wat ons bindt en ons scheidt. Nu minder dan vroeger, maar het ritme van dat water bepaalt voor een groot deel hoe hier geleefd werd en wordt.’ Ze wijst naar een stuk land, even voorbij de sluis. ‘Daar is een struingebied gemaakt, maar veel mensen die hier komen denken dat je daar niet mag komen. Terwijl dat juist wel de bedoeling is. Er lopen Galloway-runderen rond die de natuur beheren. Er groeien talloze bloemen, planten. Je kunt er bij wijze van spreken een dag ronddwalen. En als je hier dan toch bent, ga dan ook even aan de waterkant zitten, zie het leven aan je voorbijtrekken. Kom tot rust.’

Zeehond

Beleven heet het nu, leven is het. Niet alleen dit water en deze natuur maken Vechterweerd tot dé Vechterweerd. Het zijn ook de verhalen die het gebied kenmerken. Verhalen van vroeger - ‘ooit stond hier een havezate’, zegt Antje terwijl ze richting een hooiberg wijst - en verhalen van korter geleden – ‘zoals dat van Hannes’. Hannes is de zeehond die 30 augustus 2004 ontsnapte uit de dierentuin in het Duits Nordhorn. Een paar dagen later dook hij op bij de Vechterweerd, waar hij werd gevangen. Nordhorn wilde hem terug, maar een groep dierenbeschermers zette hem uit in zout water. ‘Nu is Hannes vereeuwigd hier bij de sluis’, zegt Antje terwijl ze wijst naar het standbeeld van de zeehond. Overigens staat ook in Nordhorn een beeld van het dier.

Dit eeuwenoude landschap tussen Zwolle en Dalfsen is het landschap waar natuur en mens samenkomen. Vanaf de sluis en dijk heb je zicht over het prachtige en veelzijdige rivierenlandschap. De boerderij lijken vanaf deze plek willekeurig over het gebied te zijn uitgestrooid. Dit is Nederland in optima forma. Of, zoals een deel van Hendrik Marsmans bekende gedicht (1936) luidt:

Denkend aan Holland
zie ik breede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,

rijen ondenkbaar
ijle populieren
als hooge pluimen
aan den einder staan;

en in de geweldige
ruimte verzonken
de boerderijen
verspreid door het land

Vechterweerd, een parel in het Vechtdal, een parel in de kroon van Nederland. ‘Nergens mooier.’

Fietsen en varen

Er voeren diverse fiets- en wandelroutes langs Vechterweerd. Daarnaast is de Vecht populair onder de pleziervaart. In de zomer is de stuw geopend. Een van de aan te raden routes is Kastelenroute Dalfsen, een ruim 30 kilometer lange fietstocht die langs diverse havezaten en kastelen voert. Men komt niet alleen langs Vechterweerd, maar bijvoorbeeld ook langs Kasteel Rechteren, huis Ruitenborgh en De Horte. Voor wie zelf geen versnapering meeneemt om onderweg te verpozen: de route voert ook door Dalfsen dat rijk is aan diverse horecagelegenheden. Ook de Vechtdalroute is een aanrader. Deze lange afstandsfietsroute voert de fietser vanuit de monding van de Vecht bij Zwolle tot aan de bron bij het Duitse Darfeld.

Noaberschap

Vechterweerd is een hechte gemeenschap waarin ‘noaberschap’ (klaar staan voor elkaar en met elkaar) tot in de vezels is doorgedrongen. Ook het aanbod voor bezoekers van het gebied gebeurt via noaberschap Vechterweerd. De partners hierin zijn de buren Buitenplaats Vechterweerd, Buitenplaats De Broekhuizen, Boerhoes, Vitens, Melkveebedrijf De Broekhuizen, IVN en Waterschap Drents Overijssels Vechtdal. Meer informatie